هیچ محصولی در سبد خرید نیست.
- آموزش، تربیت و مهارت آموزی کودکان کار ، آسیب دیده، ترک تحصیل کرده و خانواده هایشان
حقوق کودکان کار در جامعه، موضوعی انسانی و اجتماعی است که به طور مستقیم با آینده جامعه در ارتباط است. کودکان کار، به دلایل مختلفی مانند فقر، بی سرپرستی یا مهاجرت، ناچارند به جای تحصیل و بازی، وارد چرخه کار شوند. حقوق کودکان کار شامل آموزش رایگان، بهداشت، امنیت، و زندگی شایسته است؛ اما بسیاری از آن ها از این حقوق اساسی محروم مانده اند.
حمایت از کودکان کار نه تنها یک وظیفه انسانی، بلکه یک ضرورت اجتماعی برای پیشگیری از بازتولید فقر و آسیب های اجتماعی است. این کودکان باید به عنوان اعضای آینده ساز جامعه دیده شوند و نه نیروی کار ارزان. حقوق کودکان کار در ایران نیازمند توجه جدی نهادهای مسئول، قوانین حمایتی مؤثر و مشارکت مردمی است تا بتوان شرایطی فراهم کرد که هیچ کودکی مجبور به کار نباشد.
همکاری با خیریه ابوطالب
جهت آشنایی با خدمات خیریه ابوطالب و نحوه کمک ها، می توانید با ما در ارتباط باشید.
نگاهی به حقوق کودکان کار نشان می دهد که اشتغال در سنین پایین، به ویژه در محیط های نامناسب، تأثیرات مخرب زیادی بر رشد اجتماعی آن ها دارد. کودکان کار به دلیل فشارهای روزمره کاری، اغلب با استرس مزمن و احساس ناامنی روانی مواجه می شوند. این استرس طولانی مدت می تواند زمینه ساز افسردگی و از بین رفتن اعتمادبه نفس شود.
همچنین، نبود فرصت برای بازی، تحصیل و تعاملات سالم با همسالان باعث می شود این کودکان دچار مشکلات جدی در برقراری ارتباط های اجتماعی در آینده شوند. احساس سرخوردگی از شرایط زندگی، آن ها را از مسیر رشد طبیعی منحرف کرده و گاهی به آسیب های بزرگ تری مانند بزهکاری اجتماعی می کشاند.
در این میان، شناخت دقیق حق و حقوق کودکان کار می تواند گام موثری برای جلوگیری از چنین آسیب هایی باشد. حقوق کودکان کار باید فراتر از شعارها، به صورت عملی در سیاست گذاری ها و حمایت های اجتماعی لحاظ شود. کمک به کودکان کار تنها به معنای حمایت مالی نیست، بلکه نیاز به ایجاد محیطی امن و انسانی برای رشد آن ها دارد. جامعه ای که به درستی حق و حقوق کودکان کار را رعایت کند، آینده ای سالم تر برای خود می سازد.
در ایران و بسیاری از کشورهای جهان، حقوق کودکان کار به عنوان یکی از موضوعات مهم حقوق بشری شناخته می شود. بر اساس قانون کار ایران، ماده ۷۹، به کارگیری افراد کمتر از ۱۵ سال ممنوع است و ماده ۸۴ نیز شرایط کار نوجوانان بین ۱۵ تا ۱۸ سال را به صورت ویژه مشخص کرده است.
از سوی دیگر، ایران به پیمان نامه جهانی حقوق کودک و کنوانسیون حقوق کودک پیوسته و موظف است که مطابق این اسناد بین المللی، از کودکان در برابر استثمار اقتصادی محافظت کند.
در همین راستا، حمایت از کودکان بی سرپرست نیز یکی از ارکان مهم سیاست های اجتماعی برای تضمین عدالت و جلوگیری از بهره کشی کودکان محسوب می شود.
در این چارچوب، موضوعاتی مانند کودکان کار و قوانین حمایتی از آنها و کمک مالی به کودکان کار نیز اهمیت ویژه ای پیدا می کنند، چرا که تنها با اجرای قوانین حمایتی و حمایت های مالی و اجتماعی می توان مسیر بازگشت این کودکان به زندگی سالم و طبیعی را هموار کرد.
در همین مسیر، تصویب قانون حمایت از اطفال و نوجوانان در سال ۱۳۹۹ را می توان یکی از اقدامات مهم و تأثیرگذار در جهت حفظ حق و حقوق کودکان کار دانست. این قانون تلاش کرده تا با نگاه دقیق تری به نیازها و آسیب پذیری های کودکان، زمینه ای برای حمایت جدی تر از آن ها فراهم کند.
این قانون علاوه بر تعیین مجازات برای بهره کشی از کودکان، نهادهای حمایتی را نیز موظف به شناسایی و حمایت از این گروه کرده است. در سطح بین المللی نیز سازمان هایی مانند یونیسف بر اجرای کامل قوانین حمایت از کودکان کار نظارت دارند.
در کنار قوانینی که پیش تر به آن ها اشاره شد، چند قانون و سند مهم دیگر نیز در ایران و سطح بین الملل وجود دارد که مستقیماً یا غیرمستقیم از حقوق کودکان کار حمایت می کنند. این موارد شامل:
وقتی از حقوق کودکان کار صحبت می کنیم، پای سرنوشت واقعی هزاران کودک در میان است. اگر دغدغه مند هستید، فرصتی هست تا از نزدیک تر ببینید و همراه شوید؛ صفحه خیریه کودکان کار منتظر نگاه شماست.
حقوق کودکان کار در ایران بر اساس قانون حمایت از اطفال و نوجوانان (۱۳۹۹) و مواد ۱۷۵ تا ۱۷۶ قانون کار به شدت از اشتغال کودکان زیر ۱۵ سال جلوگیری می کند. برای گزارش موارد کار کودک سه روش اصلی وجود دارد که شامل موارد زیر است:
هنگام گزارش، اطلاعات دقیق شامل موقعیت مکانی، نوع کار، سن تخمینی کودک و شرایط کارگاه را ارائه دهید. بر اساس حقوق کودکان کار در ایران، این گزارش ها محرمانه باقی می ماند و پیگیری قانونی می شود. سازمان های مردم نهاد فعال در حوزه کودکان نیز می توانند در این فرآیند کمک کننده باشند.
هر شهروندی با گزارش به موقع کار کودکان، می تواند در تحقق قانون حمایت از اطفال و نوجوانان و حفظ حقوق بنیادین این قشر آسیب پذیر نقش مؤثری ایفا کند.
کودکان کار با مشکلات جدی جسمی و روانی روبرو هستند که می تواند به طور قابل توجهی آینده شان را تحت تاثیر قرار دهد. یکی از اصلی ترین پیامدهای کار کودک، محرومیت از تحصیل است که مانع رشد فردی و اجتماعی آنان می شود. این کودکان اغلب در محیط های ناسالم و پرخطر فعالیت می کنند و دچار سوءتغذیه و مشکلات جسمی مزمن می شوند.
علاوه بر این، بسیاری از این کودکان در محیط کار یا خانواده خود، قربانی کودک آزاری و خشونت می شوند. بهره کشی اقتصادی از کودکان، آن ها را به ابزاری برای کسب درآمد تبدیل کرده و از رشد طبیعی باز می دارد. در مواردی نگران کننده تر، کودکان کار در معرض بهره کشی جنسی نیز قرار دارند که آثار روانی و اجتماعی جبران ناپذیری به دنبال دارد.
توجه به حقوق کودکان کار و حمایت از آن ها، گامی ضروری برای کاهش این آسیب هاست. نهادهای دولتی و سازمان های مدنی باید با برنامه ریزی دقیق، جلوی چرخه کار کودک و تکرار این مشکلات را بگیرند. فقط با اجرای درست قوانین و فراهم کردن آموزش و حمایت های لازم می توان از ادامه این بحران جلوگیری کرد.
موضوع “حقوق کودکان کار در ایران و جهان” به طور ویژه به تعیین مرزهای کار مجاز و غیرمجاز برای کودکان می پردازد. بر اساس قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب ۱۳۹۹ و دیگر قوانین مرتبط، کار کودکان باید شرایط مشخصی داشته باشد:
کار شبانه برای افراد زیر ۱۸ سال به طور کامل ممنوع است.
این استانداردها نه تنها در قانون حمایت از اطفال و نوجوانان، بلکه در کنوانسیون های بین المللی نیز به شدت مورد تأکید قرار گرفته اند. هرگونه فعالیت خارج از این چارچوب، نقض حقوق کودکان کار به شمار آمده و با آن برخورد قانونی می شود. همچنین سازمان های نظارتی مسئول هستند که اجرای دقیق این قوانین را به دقت پیگیری کنند.
حقوق کودکان کار در ایران با توجه به شرایط سخت زندگی برخی از کودکان، به یکی از مسائل مهم اجتماعی تبدیل شده است. طبق قانون حمایت از اطفال و نوجوانان، باید از تمامی کودکان کار، از جمله کودکان خیابانی، کودکان خانواده های خیابانی و کودکان بدون خانواده، به طور ویژه حمایت شود. حقوق کودکان کار در ایران بر اساس قوانین داخلی و اسناد بین المللی، حفظ کرامت انسانی و جلوگیری از بهره کشی را الزامی می داند.
| نوع کودک کار | ویژگی ها |
| کودکان خیابانی | در خیابان کار می کنند، معمولاً با خانواده زندگی می کنند ولی نظارت کافی ندارند. |
| کودکان خانواده های خیابانی | همراه با خانواده در خیابان زندگی و کار می کنند؛ اغلب درآمد خانواده به آن ها وابسته است. |
| کودکان بدون خانواده | فاقد سرپرست یا رهاشده اند؛ بیشتر در معرض آسیب های شدید جسمی، روانی و بهره کشی هستند. |
پدیده کودک کار، لکه ننگی بر وجدان بشریت و انسانیت است.
حقوق کودکان کار در ایران به طور واضح در قانون حمایت از اطفال و نوجوانان (۱۳۹۹) و قانون کار به موضوع مجازات کارفرمایان متخلف پرداخته است. طبق ماده ۱۷۵ قانون کار، کارفرمایانی که کودکان زیر ۱۵ سال را به کار بگیرند، در مرحله اول با جریمه نقدی بین ۳۰ تا ۱۰۰ برابر حداقل دستمزد روزانه مواجه می شوند.
اگر تخلف تکرار شود، ماده ۱۷۶ علاوه بر افزایش جریمه نقدی، مجازات حبس از ۹۱ تا ۱۲۰ روز را نیز برای آن ها در نظر گرفته است. در صورت بار سوم، کارگاه یا کارخانه متخلف پلمب شده و پروانه فعالیت آن لغو خواهد شد. این مجازات ها نشان دهنده حساسیت قانونگذار نسبت به حفظ حقوق کودکان کار در ایران است.
علاوه بر این، قانون حمایت از اطفال و نوجوانان در ماده ۱۵ بهره کشی اقتصادی از کودکان را جرم می داند و برای آن مجازات حبس تا ۲ سال در نظر گرفته است.
با وجود این قوانین، بزرگ ترین چالش، اجرای دقیق آن ها و نظارت مؤثر بر کارگاه هاست که نیازمند همکاری نهادهای نظارتی و سازمان های مردم نهاد است.
در سال ۱۴۰۱، در یکی از مناطق صنعتی جنوب تهران، کارگاهی به دلیل به کارگیری چند کودک زیر ۱۳ سال شناسایی و با استناد به ماده ۱۷۶ قانون کار، ضمن جریمه نقدی، به مدت یک ماه پلمپ شد. همچنین، مدیر کارگاه با شکایت نهادهای حمایتی تحت پیگرد قضایی قرار گرفت. این اقدام، نمونه ای از اجرای عملی قانون در راستای حفظ “حقوق کودکان کار” است.
حقوق کودکان کار در ایران توسط نهادهای دولتی و سازمان های مردم نهاد به صورت هماهنگ پیگیری می شود. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از طریق بازرسی مستمر کارگاه ها و سازمان بهزیستی با ارائه خدمات حمایتی، مسئولیت مستقیم حمایت از این کودکان را بر عهده دارند. پلیس اطفال نیز به عنوان بازوی اجرایی در شناسایی و مداخله به موقع نقش کلیدی ایفا می کند.
در کنار این نهادهای رسمی، سازمان های مردم نهاد (NGOها) با ایجاد مراکز آموزشی و بهداشتی، برگزاری کارگاه های مهارت آموزی و مستندسازی موارد نقض حقوق کودکان، گام های مؤثری در بهبود شرایط زندگی آن ها برداشته اند. این سازمان ها با اجرای کمپین های آگاه سازی عمومی و ارائه گزارش های تخصصی به نهادهای نظارتی، به ارتقای سیاست گذاری ها در این حوزه کمک می کنند.
همکاری سازنده بین نهادهای دولتی و سازمان های غیردولتی، ضمانت اجرایی قوانین حمایتی را افزایش داده و امید به آینده ای بهتر برای کودکان کار را تقویت می نماید و در آخر یادمان باشد حمایت از کودکان کار، مسئولیتی اجتماعی و انسانی است.
